Πύλη:Ελληνική Επανάσταση του 1821
Πύλη Ελληνική Επανάσταση του 1821
Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 ήταν η ένοπλη εξέγερση την οποία διεξήγαγαν Έλληνες εναντίον των Οθωμανών με σκοπό την αποτίναξη της οθωμανικής κυριαρχίας και τη δημιουργία ανεξάρτητου κράτους. Οι απαρχές του ελληνικού εθνικού κινήματος που οδήγησε στην Επανάσταση εμφανίζονται πολλούς αιώνες αργότερα, στην ώριμη φάση του νεοελληνικού Διαφωτισμού το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα. Μία από τις οργανώσεις που δημιουργήθηκαν μέσα σε αυτό το ιδεολογικό και πολιτικό κλίμα ήταν η Φιλική Εταιρεία, μια μυστική οργάνωση που ιδρύθηκε το 1814 στην Οδησσό με σκοπό την προετοιμασία μιας ελληνικής επανάστασης. Οι Φιλικοί αφήνοντας να εννοηθεί ότι είχαν τη στήριξη της τσαρικής Ρωσίας, να προσεταιριστούν τα παραδοσιακά ελληνορθόδοξα στρώματα.
Τον Φεβρουάριο του 1821 ο αρχηγός της Εταιρείας, Αλέξανδρος Υψηλάντης, εισέβαλε στη Μολδοβλαχία, ενώ τον επόμενο μήνα οι Φιλικοί δημιούργησαν επαναστατικές εστίες από τη Μακεδονία ως την Κρήτη. Οι επαναστάτες αφορίστηκαν από τη σύνοδο του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, αλλά οι οθωμανικές αρχές προχώρησαν σε σφαγές αμάχων και εκτελέσεις προυχόντων, συμπεριλαμβανομένου του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε'. Η εκστρατεία του Υψηλάντη απέτυχε και σε σύντομο χρονικό διάστημα τα οθωμανικά στρατεύματα έσβησαν τις περισσότερες από τις επαναστατικές εστίες της ηπειρωτικής Ελλάδας, όμως οι επαναστάτες κατάφεραν να υπερισχύσουν στην Πελοπόννησο, τη Στερεά Ελλάδα και σε πολλά νησιά του Αιγαίου. Τα επόμενα δύο χρόνια οι Έλληνες εκμεταλλευόμενοι την αδυναμία των Οθωμανών να επικεντρωθούν στην επανάσταση λόγω των πολλαπλών ανοιχτών μετώπων που είχαν νίκησαν τις στρατιές που έστειλε εναντίον τους ο Σουλτάνος Μαχμούτ Β΄, οργανώθηκαν πολιτικά και συνέστησαν προσωρινή κεντρική διοίκηση, η οποία επέβαλε την εξουσία της στους επαναστατημένους μετά από δύο εμφυλίους πολέμους. Οι οθωμανικές δυνάμεις με τη συνδρομή του Ιμπραήμ πασά της Αιγύπτου κατάφεραν να περιορίσουν σημαντικά την επανάσταση, αλλά η πτώση του Μεσολογγίου, το 1826, σε συνδυασμό με το κίνημα του Φιλελληνισμού, συνέβαλαν στη μεταβολή της διπλωματικής στάσης των ευρωπαϊκών Μεγάλων Δυνάμεων, που είχαν αντιμετωπίσει με δυσαρέσκεια το ξέσπασμα της επανάστασης. Η διπλωματική ανάμιξη της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Ρωσίας και η ένοπλη παρέμβασή τους με τη ναυμαχία του Ναυαρίνου, τη γαλλική εκστρατεία του Μοριά και το ρωσοτουρκικό πόλεμο συνέβαλαν στην επιτυχή έκβαση του αγώνα των Ελλήνων, αναγκάζοντας την Πύλη να αποσύρει τις δυνάμεις της αρχικά από την Πελοπόννησο και έπειτα από τη Στερεά Ελλάδα.
Το 1827 επιλέχτηκε ως πρώτος Κυβερνήτης της Ελληνικής Πολιτείας ο Ιωάννης Καποδίστριας, που ως τη δολοφονία του το 1831 ασχολήθηκε με την αναδιοργάνωση στο εσωτερικό και την προώθηση των ελληνικών θέσεων στο εξωτερικό. Από το 1827 και εξής συνομολογήθηκε μια σειρά συνθηκών και τελικά η ελληνική ανεξαρτησία αναγνωρίστηκε το 1830 με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου.
Επιλεγμένο λήμμα
Εκστρατεία του Μοριά (γαλλικά: Expédition de Morée) ονομάζεται η αποστολή Γαλλικού εκστρατευτικού σώματος στην Πελοπόννησο, μεταξύ των ετών 1828 και 1833, κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, με σκοπό να απελευθερωθεί η περιοχή από τις τουρκικές-αιγυπτιακές κατοχικές δυνάμεις. Συνοδεύτηκε επίσης από μια επιστημονική εκστρατεία με εντολή της Γαλλικής Ακαδημίας.
Μετά την Έξοδο του Μεσολογγίου τον Απρίλιο του 1826, οι Ευρωπαϊκές δυνάμεις είχαν αποφασίσει να παρέμβουν υπέρ της επαναστατικής Ελλάδας. Η παρέμβαση είχε σαν σκοπό την υλοποίηση της εφαρμογής της Συνθήκης του Λονδίνου του 1827, σύμφωνα με την οποία οι Έλληνες θα μπορούσαν να έχουν κράτος. Σκοπός ήταν συνεπώς η απομάκρυνση των αιγυπτιακών στρατευμάτων του Ιμπραήμ Πασά από την Πελοπόννησο. Η παρέμβαση ξεκίνησε με την αποστολή ενός γαλλο-ρωσικού-βρετανικού συμμαχικού στόλου, ο οποίος κέρδισε τη Ναυμαχία του Ναυαρίνου τον Οκτώβριο του 1827, καταστρέφοντας ολόκληρο τον τουρκο-αιγυπτιακό στόλο. Τον Αύγουστο του 1828, μια γαλλική εκστρατευτική δύναμη 15.000 ανδρών υπό την αρχηγία του Στρατηγού Νικολάου-Ιωσήφ Μαιζώνος (Nicolas-Joseph Maison) αποβιβάστηκε στα νοτιοδυτικά της Πελοποννήσου. Κατά τη διάρκεια του Οκτωβρίου, οι στρατιώτες έλαβαν τον έλεγχο των κύριων οχυρών που εξακολουθούσαν να κατέχουν τα τουρκικά στρατεύματα. Αν και τα περισσότερα στρατεύματα επέστρεψαν στη Γαλλία μετά από 8 μήνες, στις αρχές του 1829, η γαλλική παρουσία συνεχίστηκε μέχρι το 1833. Ωστόσο, ο γαλλικός στρατός υπέστη πολλές ανθρώπινες απώλειες, περίπου 1.500 νεκροί, κυρίως λόγω πυρετού και δυσεντερίας.
Όπως και στην Εκστρατεία της Αιγύπτου του Ναπολέοντα Βοναπάρτη, όπου μια επιτροπή Επιστημών και Τεχνών συνόδευε τη στρατιωτική εκστρατεία, στην Πελοπόννησο μια επιστημονική επιτροπή, η «Επιστημονική Αποστολή του Μοριά» επίσης συνόδευε τα στρατεύματα. Μέρος της αποστολής ήταν 19 επιστήμονες, οι οποίοι εκπροσώπησαν διάφορες ειδικότητες, φυσική ιστορία, αρχαιολογία και αρχιτεκτονική-γλυπτική, με επικεφαλής τον φυσιοδίφη και γεωγράφο Ζαν-Μπατίστ Μπορί ντε Σαιν-Βενσάν. Αποβιβάστηκαν στην Πελοπόννησο τον Μάρτιο του 1829 και παρέμειναν εκεί για 9 μήνες για τους περισσότερους. Το έργο τους αποδείχθηκε ιδιαίτερα κρίσιμο για την τρέχουσα ανάπτυξη του νέου Ελληνικού Κράτους και, γενικότερα, σηματοδότησε ένα σημαντικό ορόσημο στην ιστορία της σύγχρονης αρχαιολογίας, της χαρτογραφίας και των φυσικών επιστημών, καθώς και στη μελέτη της Ελλάδας. (Διαβάστε το υπόλοιπο λήμμα...)
Επιλεγμένη εικόνα
Η πυρπόληση της τουρκικής φρεγάτας στον κόλπο της Ερεσού από το Δημήτριο Παπανικολή (Ναυμαχία της Ερεσού), έργο του Κωνσταντίνου Βολανάκη).