Εξέταση μεμονωμένων αλλαγών

'{{WikidataCoord|display=title}} {{Infobox stadium |stadium_name = Γήπεδο Απόστολος Νικολαΐδης |nickname = Λεωφόρος |image = [[File:Leoforos1.JPG|250px]] |location = [[Λεωφόρος Αλεξάνδρας]], [[Αμπελόκηποι (Αθήνα)|Αμπελόκηποι]], [[Αθήνα]], [[Ελλάδα]] |coordinates = {{Coord|37|59|13|N|23|45|14|E|type:landmark|display=inline,title}} |opened = [[8 Μαρτίου]] [[1922]]<ref>Στις 8 Μαρτίου του 1922 η Νομαρχία Αττικοβοιωτίας με την απόφαση 4268 επικύρωσε την απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Αθηναίων και η Περιβόλα παραχωρήθηκε στον Π.Α.Ο. - Πηγή: Τριφύλλι 100 χρόνια, επετειακή έκδοση εφ. Goal news, Συλλογικό έργο, Αθήνα 2008</ref> |owner = [[Παναθηναϊκός Αθλητικός Όμιλος|Παναθηναϊκός ΑΟ]] |operator = [[Παναθηναϊκός Αθλητικός Όμιλος|Παναθηναϊκός ΑΟ]] |surface = Χλοοτάπητας |scoreboard = [[Δίοδος εκπομπής φωτός|LED]] |construction_cost = 7.000.000 [[Ευρώ|€]]<br><small>(ανακαίνιση 2001)</small> <br> 800.000 [[Ευρώ|€]]<br><small>(ανακαίνιση 2007)</small> <br> 2.000.000 [[Ευρώ|€]]<br><small>(ανακαίνιση 2017)</small> |former_names = Γήπεδο ΠΑΟ<br /> (Γήπεδο Παναθηναϊκού) |tenants = [[Παναθηναϊκός (ποδόσφαιρο)|ΠΑΕ Παναθηναϊκός]] (1923–1984), (1988–1989), (2000–2005), (2007–2008), (2013–2018), (2020–σήμερα)<br>[[Παναθηναϊκός (καλαθοσφαίριση γυναικών)|τμήμα μπάσκετ γυναικών]]<br> [[Παναθηναϊκός (σκοποβολή)|τμήμα σκοποβολής]]<br> [[Παναθηναϊκός (πυγμαχία)|τμήμα πυγμαχίας]]<br> [[Παναθηναϊκός (πάλη)|τμήμα πάλης]]<br> [[Παναθηναϊκός (άρση βαρών)|τμήμα άρσης βαρών]]<br> [[Παναθηναϊκός (τοξοβολία)|τμήμα τοξοβολίας]]<br> [[Παναθηναϊκός (κικ μπόξινγκ)|τμήμα κικ μπόξινγκ]]<br> λοιπά ερασιτεχνικά τμήματα/ακαδημίες ΠΑΟ<br> '''Πρώην φορείς εκμετάλλευσης'''<br>[[Παναθηναϊκός (καλαθοσφαίριση ανδρών)|ΚΑΕ Παναθηναϊκός]]<br> [[Παναθηναϊκός (πετοσφαίριση ανδρών)|τμήμα βόλεϊ ανδρών]]<br> [[Παναθηναϊκός (πετοσφαίριση γυναικών)|τμήμα βόλεϊ γυναικών]]<br> [[Παναθηναϊκός (ξιφασκία)|τμήμα ξιφασκίας]]<br>[[Εθνική Ελλάδας (ποδόσφαιρο ανδρών)|Εθνική Ελλάδας]] |seating_capacity = 16.000 <ref>{{cite web|title=ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ|url=https://www.pao.gr/the-club/stadium/|access-date=31 Μαρτίου 2022|publisher=ΠΑΕ Παναθηναϊκός}}</ref> |publictransit = {{nowrap|{{OASA icons|M}} {{OASA icons|M3}} [[Σταθμός Αμπελόκηποι (Μετρό Αθήνας)|Σταθμός Αμπελόκηποι]]}}<br>([[Μετρό Αθήνας]]) }} [[File:Panathinaikos Field hockey.jpg|thumb|180px|Αγώνας χόκεϊ επί χόρτου στη Λεωφόρο το 1927]] Το '''Γήπεδο Λεωφόρου Αλεξάνδρας''' είναι [[γήπεδο ποδοσφαίρου]], πολυαθλητικός χώρος και η ιστορική έδρα του Παναθηναϊκού που βρίσκεται στην [[Λεωφόρος Αλεξάνδρας|ομώνυμη λεωφόρο]]. Αν και από το 1981 το επίσημο όνομά του είναι '''Γήπεδο Απόστολος Νικολαΐδης''', έχοντας το όνομα του Θρακιώτη πολυαθλητή και πρώην προέδρου του συλλόγου [[Απόστολος Νικολαΐδης|Απόστολου Νικολαΐδη]] σε αναγνώριση της πολυσήμαντης συνεισφοράς του, στην κοινή χρήση έχει επικρατήσει η ονομασία: τo «Γήπεδο της Λεωφόρου» ή η «Λεωφόρος». Θεωρείται ως η φυσική και παραδοσιακή έδρα του [[Παναθηναϊκός Αθλητικός Όμιλος|ΠΑΟ]], καθώς σε αυτό ο [[Παναθηναϊκός (ποδόσφαιρο)|ποδοσφαιρικός Παναθηναϊκός]] έχει δώσει τα περισσότερα παιχνίδια στην ιστορία του. Κάτω από τις θύρες 6 και 7 του ποδοσφαιρικού γηπέδου είναι κατασκευασμένο το [[Κλειστό Γυμναστήριο Παύλος Γιαννακόπουλος|Κλειστό Γυμναστήριο της Λεωφόρου]], γνωστό και ως «ο Τάφος του Ινδού», που αποτελούσε επί δεκαετίες την έδρα των τμημάτων μπάσκετ και βόλλεϋ του συλλόγου (παραμένει ως η έδρα του [[Παναθηναϊκός (καλαθοσφαίριση γυναικών)|τμήματος μπάσκετ γυναικών]]). Στα προπονητήριά του ασκούνται πολλά από τα ερασιτεχνικά τμήματα του [[Παναθηναϊκός Αθλητικός Όμιλος|Παναθηναϊκού Αθλητικού Ομίλου]]. Έχει γίνει τα τελευταία 10 χρόνια ένα από τα πιο όμορφα εξώδικα ,για την ομάδα της ΑΕΚ . Πραγματικά ευχαριστουναι οι οπαδοί της Ένωσης όπου ο Παναθηναϊκός τους έχει χαρίσει ένα τόσο όμορφο εξωχηκο . Τέλος θα πρέπει να προσθέσω ότι ο αμραμπατ κάθε φορά που έρχεται εδώ κάνει πάρτι 😘. == Τοποθεσία == Το γήπεδο βρίσκεται επί της [[Λεωφόρος Αλεξάνδρας|Λεωφόρου Αλεξάνδρας]] 160 στα [[Κουντουριώτικα]] όρια με τους [[Αμπελόκηποι (Αθήνα)|Αμπελόκηπους]], σε μικρή απόσταση από το μέγαρο του [[Άρειος Πάγος|Αρείου Πάγου]], το κτίριο της [[Ελληνική Αστυνομία|Γενικής Αστυνομικής Διεύθυνσης Αττικής]] ''(ΓΑΔΑ)'' και απέναντι από τις [[Προσφυγικά Λεωφόρου Αλεξάνδρας|προσφυγικές πολυκατοικίες]]. Η πρόσβαση εξυπηρετείται με τα λεωφορεία 230, 813, Α7, Β5 και τα τρόλεϊ 14, 18, 19, 19Β που διέρχονται την Αλεξάνδρας (στάσεις ΙΚΑ και ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΓ. ΣΑΒΒΑΣ) το λεωφορείο 060 (στάσεις ΔΟΡΥΛΑΙΟΥ και 12η ΛΥΚΑΒΗΤΤΟΥ) όπως και με το [[Μετρό Αθήνας|μετρό]] από τον παρακείμενο [[Σταθμός Αμπελοκήπων (Μετρό Αθήνας)|σταθμό Αμπελοκήπων]].<ref>{{Cite web|url=https://footballtripper.com/greece/panathinaikos-stadium/|title=Apostolos Nikolaidis Stadium - Panathinaikos|ημερομηνία=2014-08-11|website=Football Tripper|language=en-GB|accessdate=2020-06-15}}</ref> === Πριν το γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας === Ο Παναθηναϊκός Αθλητικός Όμιλος χρησιμοποιούσε το [[1908]] (τότε ονομαζόταν ΠΟΑ Ποδοσφαιρικός Όμιλος Αθηνών), ως πρώτη έδρα του, το γήπεδο που βρισκόταν στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Καραπάνου στο Λούνα Παρκ της [[Οδός Πατησίων|οδού Πατησίων]], χώρος που στεγάζεται πλέον το [[Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών]]. Το [[1910]] με τη διάσπαση της ομάδας ο Πανελλήνιος Ποδοσφαιρικός Όμιλος του [[Γιώργος Καλαφάτης|Καλαφάτη]] χρησιμοποίησε ως έδρα το γήπεδο Σιμοπούλου στην [[πλατεία Αγάμων]] (σημερινή [[πλατεία Αμερικής]]). Το [[1912]], η ομάδα επέστρεψε στο γήπεδο της [[Οδός Πατησίων|οδού Πατησίων]]. Το [[1918]] το γήπεδο της [[Οδός Πατησίων|οδού Πατησίων]] πουλήθηκε, ο Παναθηναϊκός έμεινε άστεγος και ξεκίνησε η έρευνα για τη νέα του έδρα.<ref>''"100 χρόνια Παναθηναϊκός • Η ιστορία 1908–2008"'', Σήφης Βοτζάκης (συνεργ. Βαγγέλης Μελέκογλου), ''Εκδόσεις Α.Α Λιβάνη'', Αθήνα 2008, ISBN 960-14-1875-X, σελ. 69</ref> Τότε ο σύλλογος δίχως γήπεδο δεν είχε τη δυνατότητα να προπονηθεί στο ποδόσφαιρο καθώς την ίδια περίοδο παραχωρήθηκε στον [[ΠΑΟ|ΠΠΟ]] το Γυμναστήριο Κωνσταντινίδη επί της Λεωφόρου Αλεξάνδρας αλλά οι χώροι δεν επαρκούσαν και οι αθλητές μπορούσαν να προπονηθούν μόνο στις αθλοπαιδιές, το τένις και άλλα σπορ. Επίσης το 1919 ο [[Πανελλήνιος Γυμναστικός Σύλλογος]] πρότεινε την απορρόφηση του ποδοσφαιρικού τμήματος του Παναθηναϊκού (ΠΠΟ).<ref>''"100 χρόνια Παναθηναϊκός • Η ιστορία 1908–2008"'', Σήφης Βοτζάκης (συνεργ. Βαγγέλης Μελέκογλου), ''Εκδόσεις Α.Α Λιβάνη'', Αθήνα 2008, ISBN 960-14-1875-X, σελ. 71</ref> Στις [[19 Ιανουαρίου]] του [[1921]] στη συνέλευση των μελών του Παναθηναϊκού ([[ΠΑΟ|ΠΠΑΟ]]) αποφασίστηκε η εύρεση νέου μεγαλύτερου γηπέδου που θα έπρεπε να καλύπτει τις ανάγκες όλων των τμημάτων του συλλόγου. Ο [[Γιώργος Καλαφάτης]] μαζί με τους Δεμερτζή και Καλογερόπουλο έκαναν έρευνα για το χώρο που θα μπορούσε να υπάρξει το νέο γήπεδο της ομάδας και κατέληξαν, στην ανατολική πλευρά του Λυκαβηττού, στο χώρο απέναντι από τις [[Φυλακές Αβέρωφ]] στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας. Μετά την άρνηση του δημάρχου της Αθήνας [[Γιώργος Τσόχας|Γιώργου Τσόχα]] να παραχωρηθεί ο χώρος της Περιβόλας στον Παναθηναϊκό ο [[Γιώργος Καλαφάτης]] στράφηκε στον [[Γεώργιος Χατζόπουλος|Γιώργο Χατζόπουλο]] ο οποίος με την ιδιότητα του προέδρου του Παναθηναϊκού απευθύνθηκε στον πρίγκηπα Νικόλαο, επίτιμο πρόεδρο του [[ΣΕΓΑΣ]] και εκείνος έπεισε το δημοτικό συμβούλιο να παραχωρήσει την έκταση με την απόφαση 3294 του [[1922]].<ref>Τριφύλλι 100 χρόνια, επετειακή έκδοση εφ. Goal news, Συλλογικό έργο, Αθήνα 2008, σελ. 13</ref> == Ιστορία == Το γήπεδο επί της Λεωφόρου Αλεξάνδρας ανήκει στον Παναθηναϊκό Αθλητικό Όμιλο που του το παραχώρησε ο Δήμος Αθηναίων με ένα συμβολικό αντίτιμο. Η εγκριτική απόφαση δημοσιεύθηκε στο υπ’ αρίθμ. 165/1924 φύλλο της [[Εφημερίς της Κυβερνήσεως|Εφημερίδας της Κυβερνήσεως]]<ref>https://www.sportime.gr/panathinaikos/panathinaikos-i-pikri-alithia-gia-ti-leoforo/</ref>. Το 1924 το γήπεδο της Λεωφόρου ήταν το μοναδικό στη χώρα που μπορούσε να φιλοξενήσει 6.000 θεατές.<ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.onsports.gr/Afierwmata/item/47248-Sth-Lewforo-ths-doxas-(pics-vids)?tmpl=component&print=1|title=Στη Λεωφόρο της δόξας (pics+vids)|last=Γιαννούλης|first=Χρήστος|website=OnSports.gr|accessdate=2016-04-10}}</ref> Από το 1928 το γήπεδο είχε ξύλινες κερκίδες. Το 1930 ο Παναθηναϊκός κατακτά το [[Πανελλήνιο πρωτάθλημα ποδοσφαίρου ανδρών 1929-1930|πρώτο]] του [[Πρωτάθλημα Ελλάδας ποδοσφαίρου ανδρών|Πρωτάθλημα Ελλάδας]] υπό την [[ΕΠΟ]] στο [[ποδόσφαιρο]], ενώ στο γήπεδο της Λεωφόρου σημειώθηκε το μεγαλύτερο σκορ σε αγώνα Παναθηναϊκού - [[Ολυμπιακός Σύνδεσμος Φιλάθλων Πειραιώς (ποδόσφαιρο)|Ολυμπιακού]] με ''8-2'' τη 1 Ιουνίου του 1930. Από το 1931 υπήρξε το πρώτο ελληνικό γήπεδο όπου τοποθετήθηκαν τσιμεντένιες κερκίδες. Επίσης από το 1931 έως το 1984 το γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας ήταν η επίσημη έδρα της [[Εθνική Ελλάδος (ποδόσφαιρο ανδρών)|Εθνικής Ελλάδος]].<ref name=":0" /> Το 1936 με απόφαση του δημάρχου [[Κωνσταντίνος Κοτζιάς|Κωνσταντίνου Κοτζιά]] το γήπεδο ανακαινίστηκε, όμως πολύ σύντομα επιτάχθηκε εξαιτίας του [[Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου]] για να λειτουργήσει ως νοσοκομείο και ορφανοτροφείο. === Περίοδος Κατοχής === Την άνοιξη του 1942 ο Παναθηναϊκός και η [[ΑΕΚ Αθηνών (ποδόσφαιρο)|ΑΕΚ]] διοργάνωσαν φιλικό αγώνα για να ενισχύσουν με τα έσοδα του νοσηλευόμενους του νοσοκομείου Σωτηρίας. Οι [[Ναζιστική Γερμανία|Γερμανοί]] επενέβησαν ορίζοντας έναν [[Αυστρία|αυστριακό]] αξιωματικό διαιτητή, ενώ η διοίκηση του [[ΠΑΟ]] με τον Απόστολο Νικολαΐδη απαίτησε μέρος των εσόδων. Οι αρχηγοί των ομάδων [[Τάσος Κρητικός|Κρητικός]] και [[Κλεάνθης Μαρόπουλος|Μαρόπουλος]] αποφάσισαν να μη γίνει ο αγώνας και οι φίλαθλοι αφού συμφώνησαν προχώρησαν σε επεισόδια αγανάκτησης απέναντι στους κατακτήτες. Να πως περιγράφει ο Μαρόπουλος τα γεγονότα<ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.gazzetta.gr/node/174533|title=Είπαν το δικό τους ΟΧΙ|website=www.gazzetta.gr|accessdate=2016-04-11|archive-date=2011-09-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20110921124217/http://www.gazzetta.gr/node/174533|url-status=}}</ref> Ακολούθησε μια από τις μεγαλύτερες αντιπολεμικές διαδηλώσεις, όταν το πλήθος των 15.000 φιλάθλων κατευθύνθηκε προς την [[Ομόνοια (Αθήνα)|Ομόνοια]].<ref>{{Cite web|url=http://sport24.gr/football/article354154.ece|title=Ιστορίες από την Κατοχή|website=sport24.gr|accessdate=2016-04-11|archive-date=2016-03-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305012945/http://www.sport24.gr/football/article354154.ece|url-status=dead}}</ref>:<small>{{quote|«Αποφασίσαμε να γίνει αυτός ο αγώνας από τη μια για να μαζικοποιήσουμε την Ένωση Ελλήνων Αθλητών κι από την άλλη για να ενισχύσουμε με τις εισπράξεις τούς φυματικούς συναθλητές μας που έλιωναν στο Νοσοκομείο ‘Σωτηρία’. Ο κόσμος, που είχε χρόνια να δει ποδόσφαιρο, γέμισε ασφυκτικά το γήπεδο της Λεωφόρου. Πάνω από 15.000 ήταν μέσα στο γήπεδο, ενώ πολλοί έμειναν απ’ έξω. Οι δύο ομάδες θα έπαιζαν με πλήρεις συνθέσεις. Λίγο πριν τον αγώνα, όπως είχαμε συμφωνήσει, φτιάξαμε μια επιτροπή από ποδοσφαιριστές και πήγαμε στο γραφείο του Απόστολο Νικολαΐδη, του πρόεδρου του ΠΑΟ. Στην επιτροπή ήταν ο Κρητικός από τον Παναθηναϊκό, ο Τζανετής κι εγώ. Ζητήσαμε από τον Νικολαΐδη να μας δώσει ένα μέρος από τις εισπράξεις, για να ενισχύσουμε τους φυματικούς. Μας απάντησε ότι δεν ήταν διατεθειμένος να κάνει κάτι τέτοιο και μάλιστα μας ανακοίνωσε ότι διαιτητής στον αγώνα θα έπαιζε ένας Αυστριακός, αξιωματικός των δυνάμεων Κατοχής. Μετά από την απάντηση εκείνη, εμείς αποφασίσαμε να μην παίξουμε. Αν το κάναμε, θα ήταν σαν να συμφωνούσαμε με τους κατακτητές. Βγήκαμε στον αγωνιστικό χώρο και οι δύο ομάδες μαζί, χαιρετίσαμε τους φιλάθλους, κι αντί ν’ αρχίσουμε τον αγώνα, ανεβήκαμε στις εξέδρες κι αρχίσαμε να εξηγούμε στον κόσμο τι ακριβώς είχε γίνει. Ο κόσμος δέχτηκε τις εξηγήσεις μας. Αυτό που επακολούθησε δεν μπορούσαμε να το φανταστούμε. Αγανακτισμένοι οι φίλαθλοι όρμησαν στον αγωνιστικό χώρο και κυριολεκτικά δεν άφησαν τίποτε όρθιο. Οι ξύλινες εξέδρες ξηλώθηκαν, τα δοκάρια ξεριζώθηκαν, συνθήματα υπέρ των ποδοσφαιριστών και κατά του Απόστολου Νικολαΐδη αλλά και της διοίκησης του ΠΑΟ ακούγονταν. Τα επεισόδια πήραν έκταση και γρήγορα σχηματίστηκε αντιφασιστική διαδήλωση, που έφτασε μέχρι την Ομόνοια. Οι φίλαθλοι-διαδηλωτές διαλύθηκαν μόνο με την εμφάνιση των γερμανικών δυνάμεων Κατοχής…».}}</small> Καθ' όλη τη διάρκεια της [[Κατοχή της Ελλάδας 1941-1944|κατοχής]], ο διευθυντής του γηπέδου [[Αντώνης Βρεττός]], παρότι το γήπεδο είχε επιταχθεί από τους [[Ιταλία|Ιταλούς]],<ref>{{Cite web|url=http://www.leoforos.gr/article/7421/mia-zoe-adistase|title=Μια ζωή αντίσταση|last=Σκόκας|first=Γιάννης|website=Leoforos.gr|accessdate=2016-05-16|archive-date=2010-11-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20101101020901/http://www.leoforos.gr/article/7421/mia-zoe-adistase|url-status=dead}}</ref> μετέτρεψε τους απρόσιτους χώρους του γηπέδου σε χώρους αντίστασης εξοπλισμένους με ραδιόφωνα, ενώ 4 ημέρες πριν την αποχώρηση των [[Ναζιστική Γερμανία|Γερμανών]] ο Βρεττός ύψωσε την [[Σημαία της Ελλάδας|ελληνική σημαία]] στο γήπεδο.<ref name=":1" /> === Περίοδος Εμφυλίου === Το Δεκέμβριο του [[1945]] και τον Ιανουάριο του [[1946]], διεξήχθησαν στο γήπεδο της Λεωφόρου δυο ιστορικές συγκεντρώσεις υπό την αιγίδα του ΕΑΜ. Μετά τις εκτελέσεις 300 κομμουνιστών στη Μακρόνησο και τις αντιδράσεις που υπήρξαν σε Ελλάδα και Ευρώπη, διεξήχθη μια σειρά από αγώνων ανάμεσα στη Μικτή Κρατουμένων Μακρονήσου με γνωστές ομάδες. Το Γήπεδο της Λεωφόρου επιλέχθηκε για να φιλοξενήσει έναν από τους πιο ιδιαίτερους αγώνες στην αθλητική ιστορία της Ελλάδας. Ο Ολυμπιακός θα αντιμετώπιζε τη Μικτή Μακρονήσου που αποτελούνταν από σπουδαίους ποδοσφαιριστές. Ο κόσμος κατέκλυσε το γήπεδο καθώς ήταν οι μοναδική ευκαιρία να δουν τους συγγενείς και φίλους που κρατούνταν στη Μακρόνησο. Η Μικτή Μακρονήσου νίκησε με 2-1 με το Γιώργο Δαρίβα να σημειώνει το νικητήριο γκολ. Στις [[28 Ιουλίου]] του [[1948]] διεξάγεται στη Λεωφόρο ο πρώτος αγώνας υπό το φως των προβολέων στην Ελλάδα με τον Παναθηναϊκό να επικρατεί επί του Ολυμπιακού με 2-0 σε φιλικό αγώνα, με τέρματα των Πετσανά και Σταφυλίδη. === 1950–1980 === [[Αρχείο:Leoforos Alexandras Basket 3.JPG|right|thumb|200px|Ο "[[Τάφος του Ινδού]]"]] Το 1950 ξεκίνησε η κατασκευή της εξέδρας του πετάλου του [[Λυκαβηττός|Λυκαβηττού]] σημείο όπου βρίσκεται η ιστορική θύρα 13. Το 1951 τα έργα ολοκληρώθηκαν και αύξησαν τη χωρητικότητα του γηπέδου σε 13.000 θεατές. Επίσης το 1951 ξεκίνησε και η κατασκευή του κολυμβητηρίου. Μια δεκαετία μετά τον πόλεμο του 1940 στα βουνά της Αλβανίας και κατόπιν σφοδρών αντιδράσεων έγινε έρευνα για να επιστρέψουν τα οστά των πεσόντων στην πατρίδα. Ανάμεσά τους ήταν και τα οστά του Μίμη Πιερράκου. Η είδηση προκάλεσε πανελλήνια συγκίνηση στις τάξεις όλων των φιλάθλων και το Νοέμβριου του [[1950]] λίγο πριν την τελετή ενταφιασμού το φέρετρο μεταφέρθηκε μπροστά από το γήπεδο της Λεωφόρου σκεπασμένο με τη σημαία του Παναθηναϊκού όπου το υποδέχθηκε πλήθος κόσμου για έναν τελευταίο χαιρετισμό. Το [[1953]] σημειώνεται στο Γήπεδο της Λεωφόρου η πρώτη οργανωμένη συνδικαλιστική κίνηση των Ελλήνων ποδοσφαιριστών κατά τον αγώνα με το Ισραήλ για τα προκριματικά του Μουντιάλ του [[1954]]. Οι ερασιτέχνες διεθνείς αθλητές, φτωχοί ως επί το πλείστων αντέδρασαν όταν κάποιοι ποδοσφαιρικοί παράγοντες αθέτησαν την υπόσχεσή τους για πριμ και επικεφαλής τον Ανδρέα Μουράτη αρνήθηκαν να αγωνιστούν. Κατόπιν έντονων πιέσεων επέστρεψαν και αγωνίστηκαν κερδίζοντας των αγώνα. Μετά τον αγώνα η Ομοσπονδία τιμώρησε με ισόβιο αποκλεισμό όλους τους διεθνής αθλητές που αντέδρασαν εκτός του Ηλία Ρωσίδη. Κατόπιν τεραστίων αντιδράσεων από όλους τους τομείς της κοινωνίας η τιμωρία έπαψε να υφίσταται. Το 1959 στον χώρο του γηπέδου λειτούργησε και το πρώτο κλειστό γυμναστήριο της Ελλάδας. Πρόκειται για τον λεγόμενο «[[Τάφος του Ινδού|Τάφο του Ινδού]]», χωρητικότητας 1.500 θεατών.<ref>[http://www.stadia.gr/leoforos/leoforos-gr.html stadia.gr Γήπεδο Λεωφόρου Αλεξάνδρας Απόστολος Νικολαΐδης]</ref> Στα εγκαίνιά του ο [[Τάσος Στεφάνου]]<ref>{{Cite web|url=http://www.sport24.gr/Sports/vradia-anamnhsewn-ston-tafo-toy-indou.3367458.html|title=Βραδιά αναμνήσεων στον Τάφο του Ινδού|website=www.sport24.gr|accessdate=2016-04-11}}</ref>, τότε έφορος της ομάδας καλαθοσφαίρισης, αστειευόμενος το αποκάλεσε έτσι λόγω της στενότητας του χώρου, γεγονός το οποίο προκαλούσε αίσθηση κλειστοφοβίας στους αντιπάλους. Η ονομασία προήλθε από την ομώνυμη ταινία του [[Φριτς Λανγκ]] που παιζόταν στους κινηματογράφους εκείνη την εποχή και την οποία είχε παρακολουθήσει λίγες ημέρες πριν. Ο ''Τάφος του Ινδού'' βρίσκεται κάτω από το ανατολικό πέταλο της Λεωφόρου (θύρες 6-7). Περιστασιακά αποτέλεσε έδρα αρκετών ομάδων, μεταξύ αυτών ήταν η [[ΑΕΚ Αθηνών (ποδόσφαιρο)|ΑΕΚ]], ο [[Απόλλων Αθηνών|Απόλλων Σμύρνης]], ο [[Αθηναϊκός Α.Σ.|Αθηναϊκός]] και η [[Εθνική Ελλάδος (ποδόσφαιρο ανδρών)|Εθνική Ελλάδος ποδοσφαίρου]].Την περίοδο [[Α΄ Εθνική ποδοσφαίρου ανδρών 1963-1964|1963-1964]] επιτεύχθηκε από τον Παναθηναϊκό η εντυπωσιακή κατάκτηση του πρωταθλήματος χωρίς ήττα, με έδρα το γήπεδο της Λεωφόρου. Το ρεκόρ εισιτηρίων σημειώθηκε στις 18 Οκτωβρίου 1967, σε ένα παιχνίδι μεταξύ Παναθηναϊκού και [[Μπάγερν Μονάχου]], όπου παραβρέθηκαν 29.665 θεατές. Το [[Κύπελλο Πρωταθλητριών Ομάδων Ευρώπης 1970-71|1971]], επίσης με έδρα το γήπεδο της Λεωφόρου, η ομάδα ποδοσφαίρου έφτασε στον τελικό του [[ΟΥΕΦΑ Τσάμπιονς Λιγκ|Κυπέλλου Πρωταθλητριών]]. === 1981–2008 === Από το 1981 το επίσημο όνομα του γηπέδου είναι ''Γήπεδο Απόστολος Νικολαΐδης'', έχοντας το όνομα του ιστορικού πρόεδρου, παράγοντα και αθλητή του συλλόγου [[Απόστολος Νικολαΐδης|Απόστολου Νικολαΐδη]]. Στην κοινή χρήση έχει επικρατήσει η ονομασία της «Γήπεδο της Λεωφόρου» ή η «Λεωφόρος». [[Αρχείο:Apostolos Nikolaidis Gate 13-14.JPG|right|thumb|200px|Η Θύρα 13 το 2004]] Το 1984 η έδρα του ποδοσφαιρικού ΠAO εγκαταστάθηκε στο [[Ολυμπιακό Στάδιο Αθήνας|Ολυμπιακό Στάδιο]] ''(ΟΑΚΑ)'' μέχρι το 2000 με μια μικρή εξαίρεση λίγων μηνών το 1989. Σε αυτό κυρίως το διάστημα, η Λεωφόρος φιλοξένησε πληθώρα μεγάλων (κατεξοχήν ροκ) συναυλιών (ενδεικτικά Deep Purple 1991), εξού και το προσωνύμιο ''Λεωφόρος των συναυλιών''.<ref>{{Cite web|url=http://www.rockyourlife.gr/oi-synaylies-poy-eidame-stin-leoforo-alexandras/|title=Οι συναυλίες που είδαμε στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας|ημερομηνία=2019-07-06|website=Rockyourlife.gr|language=el|accessdate=2020-06-21}}</ref> Το 2000 η έδρα μεταφέρθηκε από το ΟΑΚΑ λόγω των έργων ανακατασκευής που γίνονταν για τους [[Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες 2004|Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004]]. Έτσι, το γήπεδο της Λεωφόρου ανακαινίστηκε και ο Παναθηναϊκός επέστρεψε στην ιστορική του έδρα στην οποία κατέκτησε το Ντάμπλ στο ποδόσφαιρο το 2004 και πραγματοποίησε αξιόλογες πορείες στους 8 σε [[ΟΥΕΦΑ Τσάμπιονς Λιγκ|Τσάμπιονς Λιγκ]] και [[Κύπελλο ΟΥΕΦΑ]] ([[Κύπελλο ΟΥΕΦΑ 2002-2003|2002]], [[Κύπελλο ΟΥΕΦΑ 2003-2004|2003]]). Το γήπεδο υπήρξε επίσης έδρα της Εθνικής Ομάδας για πολλά χρόνια. Η Εθνική Ελλάδος έδωσε εκεί τους προκριματικούς αγώνες για το [[Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου 2004|Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα του 2004]] το οποίο και κατέκτησε στη συνέχεια. Το 2003 με πρωτοβουλία του [[Θανάσης Γιαννακόπουλος|Θανάση Γιαννακόπουλου]] παρουσιάστηκε σχέδιο για τη συνολική ανακατασκευή του γηπέδου, των αθλητικών χώρων και αύξηση χωρητικότητας. Το πλάνο παρ' όλα αυτά δεν προχώρησε.<ref>{{Cite web|url=http://www.panathinaikos-press.com/2010/10/blog-post_4706.html|title=Panathinaikos Press: ΘΕΛΕΙ ΑΡΧ...ΔΙΑ ΓΙΑ ΛΕΩΦΟΡΟ!|website=www.panathinaikos-press.com|accessdate=2016-04-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160523154948/http://www.panathinaikos-press.com/2010/10/blog-post_4706.html|archivedate=2016-05-23|url-status=dead}}</ref> Η διοίκηση της ΠΑΕ ΠΑΟ αποφάσισε τον Ιανουάριο του 2007 να επιστρέψει στο «Απόστολος Νικολαΐδης» για την ποδοσφαιρική περίοδο ''2007-08'', πριν το τμήμα μετακομίσει και πάλι στο ΟΑΚΑ. === 2013–2018 === Από την αγωνιστική χρονιά [[Σούπερ Λίγκα 2013–14|2013-14]] ο ποδοσφαιρικός Παναθηναϊκός επέστρεψε στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας. Το 2015 εκπονήθηκαν σχέδια για ανάπλαση και αύξηση της χωρητικότητας του γηπέδου στις 20.000 θέσεις, ενώ το [[Παναθηναϊκό Κίνημα]] παρουσίασε τις δικές του προτάσεις για μια ολική ανακατασκευή που θα περιλαμβάνει νέο γήπεδο και νέους αθλητικούς χώρους. Η προσπάθεια αυτή εγκαταλείπεται το 2017, καθώς προτίθεται να ανεγερθεί νέο γήπεδο του Παναθηναϊκού στο Γουδή και συγκεκριμένα στο φυτώριο του Δήμου Αθηναίων. Υπήρξε κυβερνητική πρόθεση, με το αναγκαίο θεσμικό πλαίσιο, οι εργασίες να ξεκινήσουν τον Μάιο του 2018. Στο πλάνο αυτό συμπεριλαμβανόταν το γήπεδο "Απόστολος Νικολαΐδης" να γκρεμιστεί και να γίνει πάρκο, ακολουθώντας το σχέδιο της διπλής ανάπλασης που περιελάμβανε τότε το γήπεδο στο Βοτανικό. <ref>{{Cite web|url=https://www.sdna.gr/podosfairo/superleague/article/320201/entoli-tsipra-se-ena-xrono-mpoylntozes-sto-goydi|title=Εντολή Τσίπρα: Σε ένα χρόνο μπουλντόζες στο Γουδή!|ημερομηνία=2017-04-19|website=SDNA|language=el|accessdate=2020-06-21}}</ref> Το 2018, με την ΠΑΕ να βρίσκεται στην πιο δύσκολη θέση της ιστορίας της με παγωμένες μετοχές και τη διοίκηση να μην καλύπτει τις οικονομικές υποχρεώσεις της ομάδας, ο [[Δημήτρης Γιαννακόπουλος]] παρουσίασε πλάνο το οποίο εμπεριείχε την αγορά της ΠΑΕ και τη συνολική αξιοποίηση του [[Ολυμπιακό Αθλητικό Κέντρο Αθηνών «Σπύρος Λούης»|ΟΑΚΑ]], και περιελάμβανε τη μετατροπή του [[Ολυμπιακό Στάδιο Αθηνών|Ολυμπιακού Σταδίου]] σε ποδοσφαιρικό γήπεδο 40.000 θέσεων και καθιέρωση του ως έδρα του Παναθηναϊκού εφ όσον προχωρήσει. Ωστόσο δεν διευκρινίστηκε τι θα συμβεί με το γήπεδο της Λεωφόρου. Το καλοκαίρι του 2018 αποφασίστηκε λόγω διαφωνιών με τη νέα διοίκηση του ερασιτέχνη, η εκ νέου μετακόμιση της ομάδας στο [[Ολυμπιακό Στάδιο Αθηνών|OAKA]]. === Σήμερα === Σήμερα το γήπεδο αποτελεί την έδρα του ποδοσφαιρικού Παναθηναϊκού. Όσον αφορά λοιπά αθλήματα, το [[Κλειστό Γυμναστήριο Λεωφόρου Αλεξάνδρας|κλειστό γήπεδο]] εξακολουθεί να στεγάζει το [[Παναθηναϊκός (καλαθοσφαίριση γυναικών)|τμήμα γυναικείας καλαθοσφαίρισης]], καθώς και τις ακαδημίες καλαθοσφαίρισης και πετοσφαίρισης του συλλόγου. Επίσης, στο χώρο λειτουργεί κολυμβητήριο, υπάρχει σκοπευτήριο για το [[Παναθηναϊκός (σκοποβολή)|τμήμα σκοποβολής]], προπονητήρια για τα τμήματα και τις ακαδημίες της πυγμαχίας, πάλης, άρσης βαρών και τοξοβολίας, ενώ στο γήπεδο ποδοσφαίρου μπορούν να διεξαχθούν και αγώνες ράγκμπι. Τον Νοέμβριο 2020 οι εκπρόσωποι της ΠΑΕ Παναθηναϊκός και του ερασιτέχνη Παναθηναϊκού, [[Γιάννης Αλαφούζος]] και Παναγιώτης Μαλακατές, ο δήμαρχος Αθηναίων [[Κώστας Μπακογιάννης]], ο υπουργός ανάπτυξης [[Άδωνις Γεωργιάδης]], ο διευθύνων σύμβουλος της Alpha Bank, Βασίλης Ψάλτης ως εκπρόσωπος των τραπεζών Alpha Bank και Eurobank και ο περιφερειάρχης Αττικής [[Γιώργος Πατούλης]] υπέγραψαν μνημόνιο συνεργασίας για την κατασκευή γηπέδου ποδοσφαίρου 40.000 θέσεων στον Βοτανικό και εγκαταστάσεων για τον ερασιτέχνη Παναθηναϊκό. Το μνημόνιο προβλέπει ότι στον χώρο του γηπέδου, που θα κατεδαφιστεί, θα σχεδιαστεί πάρκο και ένα μικρό μουσείο για την ιστορία του Παναθηναϊκού.<ref name="www.kathimerini.gr">{{cite web |last=Λιάλιος |first=Γιώργος |title=Υπεγράφη η συμφωνία για τη Διπλή Ανάπλαση |url=https://www.kathimerini.gr/society/561166345/ypegrafi-i-symfonia-gia-ti-dipli-anaplasi/ |publisher=kathimerini |accessdate=30 Σεπτεμβρίου 2022}}</ref> Η συμφωνία της "διπλής ανάπλασης" εγκρίθηκε και από τη γενική συνέλευση του ερασιτέχνη Παναθηναϊκού με ποσοστό 68,5%.<ref>{{cite web |title=Διπλή ανάπλαση – Παναθηναϊκός: Τα επόμενα βήματα μετά το «ναι» από τη ΓΣ του Ερασιτέχνη |url=https://www.kathimerini.gr/athletics/561786844/dipli-anaplasi-panathinaikos-ta-epomena-vimata-meta-to-nai-stin-psifoforia/ |accessdate=30 Σεπτεμβρίου 2022}}</ref> == Λεωφόρος & Ο.Α.Κ.Α. == Παρακάτω γίνεται καταγραφή των διαστημάτων που το ποδοσφαιρικό τμήμα του Παναθηναϊκού χρησιμοποιούσε και χρησιμοποιεί ως έδρα του τα δύο γήπεδα. [[File:Apostolos-nikolaidis.JPG|μικρογραφία|δεξιά|130px|Η Λεωφόρος]] [[File:Panathinaikos_Inter_CL2008_09_b.jpg|μικρογραφία|δεξιά|130px|Το Ο.Α.Κ.Α]] * 1923–1984 : Γήπεδο Λεωφόρου Αλεξάνδρας * 1984–1988 : [[Ολυμπιακό Στάδιο Αθηνών|Ο.Α.Κ.Α]] * 1988–1989 : Γήπεδο Λεωφόρου Αλεξάνδρας * 1989–2000 : Ο.Α.Κ.Α * 2000–2005 : Γήπεδο Λεωφόρου Αλεξάνδρας * 2005–2007 : Ο.Α.Κ.Α * 2007–2008 : Γήπεδο Λεωφόρου Αλεξάνδρας * 2008–2013 : Ο.Α.Κ.Α. * 2013–2018 : Γήπεδο Λεωφόρου Αλεξάνδρας * 2018–2020 : Ο.Α.Κ.Α. * 2020– : Γήπεδο Λεωφόρου Αλεξάνδρας ==Εικόνες== <gallery> Αρχείο:Panathinaikos amateur departments DSC00860.JPG|Είσοδος για τα τμήματα τοξοβολίας, ξιφασκίας και πινγκ πονγκ Αρχείο:Panathinaikos boxing DSC00864.JPG|Η είσοδος για το προπονητήριο της πυγμαχίας Αρχείο:Panathinaikos shop.jpg|Κατάστημα της ομάδας Αρχείο:Leoforos Stadium map Apostolos Nikolaidis.jpg|Σχεδιάγραμμα του γηπέδου File:Apostolos Nikolaidis Stadium Gate 13 Entrance.JPG|Γκράφιτι της [[Θύρα 13|Θύρας 13]] Αρχείο:Leoforos_Alexandras_Basket_2.JPG|Το γήπεδο μπάσκετ της Λεωφόρου </gallery> == Παραπομπές == <references /> == Εξωτερικοί σύνδεσμοι == {{commonscat|Apostolos Nikolaidis Stadium}} * [http://www.stadia.gr/leoforos/leoforos-gr.html Παρουσίαση από το stadia.gr] * [https://web.archive.org/web/20060428152125/http://panathinaikos1908.gr/history.html Αναφορά στο επίσημο site του ερασιτέχνη ΠΑΟ] * [http://www.sentragoal.gr/article.asp?catid=10601&subid=2&pubid=128917280 Αφιέρωμα στο SentraGoal.gr] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120111035737/http://www.sentragoal.gr/article.asp?catid=10601&subid=2&pubid=128917280 |date=2012-01-11 }} {{Πύλη|Ποδόσφαιρο}} {{Παναθηναϊκός Αθλητικός Όμιλος}} {{Στάδια Superleague}} {{DEFAULTSORT:Λεωφορος}} [[Κατηγορία:Αθλητικές εγκαταστάσεις στην Αθήνα]] [[Κατηγορία:Στάδια ποδοσφαίρου στην Ελλάδα]] [[Κατηγορία:Παναθηναϊκός (ποδόσφαιρο)]] [[Κατηγορία:Εθνική Ελλάδας (ποδόσφαιρο)]]'